Uroczyste odsłonięcie tablicy pamięci kpt. Stefana Zdycha ps. „Stach”

05 września 2012 08:17 | Aktualności

Z okazji obchodów siedemdziesiątej rocznicy powstania Armii Krajowej w dniu 3 września 2012 r. w Zespole Szkół w Czajkowie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamięci kpt. Stefana Zdycha „Stacha”, komendanta Obwodu Wieluń AK. Inicjatorem tego podniosłego wydarzenia było Stowarzyszenie „Ruch Samorządowy im. prof. Mariana Falskiego w Kuźnicy Grabowskiej. W uroczystościach uczestniczyli m.in.: najbliższa rodzina kpt. Stefana Zdycha, lokalne władze gminy Czajków, przedstawiciele łódzkiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, dzieci i młodzież z Czajkowskich szkół oraz zaproszeni goście.

Życiorys kpt. Stefana Zdycha

Stefan Zdych urodził się 17.10.1913r w Czajkowie ówczesna Gmina Kraszewice miał trzech braci i dwie siostry, rodzice jego prowadzili średniej wielkości gospodarstwo rolne w przysiółku Śniegule. Szkolę Podstawową ukończył w Czajkowie , następnie w latach 19271931 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Ostrzeszowie, po zdaniu egzaminu maturalnego podjął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Wieluniu. Po skończeniu nauki w seminarium odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Siedlcach gdzie wyróżniał się jako bardzo dobry strzelec —zdobył odznakę Strzelecką. W roku 1938 rozpoczął pracę jako nauczyciel w Miejscowości Zbiersk pow. Kaliski i pracował tam do wybuchu 11 wojny światowej. Brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca kompani ciężkich karabinów maszynowych w Samodzielnej Grupie Operacyjnej Polesie dowodzonej przez Generała Kleberga , w czasie bitwy pod Kockiem został lekko ranny. Po przegranej bitwie uciekał na wschód i tam wpadł w ręce sowietów i wraz z innymi uciekinierami został załadowany na transport w głąb Rosji było to po 17.09.1939r kiedy Rosjanie wkroczyli na ziemie polskie. Podczas transportu jeńców polskich który odbywał się koleją prawdopodobnie do Katynia, udało mu się wraz z kolegą Józefem Krzakiem zbiec z transportu i wrócić na piechotę w rodzinne strony. W 1940r wstąpił do ZWZ przemianowanym później na AK przyjął pseudonim,, Stach i działał na terenie pow. Wieluńskiego w 1943 został wyznaczony na funkcję komendanta obwodu wieluńskiego AK którą to funkcję pełnił do roku 1945r.Jego działalność skupiała się przede wszystkim na pracy wywiadowczej na zapleczu wroga oraz walka z kolaboracją wśród miejscowej ludności. Brał udział w spektakularnych akcjach jak choćby wyprowadzenie z okrążenia niemieckiego spadochroniarzy-zwiadowców sowieckich zrzuconych na tyły wroga w roku 1944.  Jego podwładni cenili go za odwagę ale także za rozwagę skutkującą brakiem wsyp i wpadek w czasie 5-letniej działalności podziemnej na terenie pow. Wieluńskiego. P0 zakończeniu wojny krótko przebywał na terenie Czajkowa i jego okolic ,jednakże narastający z każdym dniem terror nowych władz w stosunku do żołnierzy AK zmusił go do wyjazdu na Ziemie Zachodnie ,gdzie pod koniec 1945r podjął próbę ucieczki za granicę. Na skutek zdrady jednego z jej uczestników został pojmany i osadzony w Twierdzy Kłodzkiej na kilka miesięcy, po zwolnieniu osiadł w Legnicy gdzie pracował w kilku zakładach ,jednak na skutek ciągłych szykan ze strony władz komunistycznych, był ciągle zwalniany z pracy pomimo wzorowego wypełniania swych obowiązków służbowych. W roku 1952 został oskarżony o przynależność do zbrodniczego podziemia i osadzony w areszcie we Wrocławiu oczekując na proces. Zostałby niechybnie skazany gdyby nie /Gramota/ poręczenie radzieckiego mjr Tima dowódcy -uczestnika sowieckiego zwiadu z lasów węglewickich z 1944r których wyprowadził z niemieckiego okrążenia i przeprowadził do Woli Rudnickiej w Gminie Skrzynno pow. Wieluński. Był to akt wdzięczności uratowanych zwiadowców radzieckich i szczęśliwy zbieg okoliczności w tym trudnym dla niego okresie życia. Fakt ten jest opisany w Książce Włodzimierza Jaskulskiego O działalności niepodległościowej Na Ziemi Wieluńskiej 1939-1953 na str126 przypisy nr 116 a także w sprawie przekazania amunicji grupie por. Stacha który posługiwał się fikcyjnymi dokumentami na nazwisko Stanisław Mikołajczyk. Zaświadczenie napisane odręcznie ,które w tłumaczeniu na język polski brzmi ,,Zaświadczenie to dane obywatelowi Stefanowi Mikołajczykowi o tym ,że zorganizował dla nas przejście z rejonu wroga do Protektoratu i dalej- do grupy polskiej działalności w ilości 7/słownie siedmiu/ ludzi, którzy szczęśliwie wrócili do jednostki. Podpisano Komendant Grupy mjr ,,lim ,,19.09.44r,, Podobne zaświadczenie otrzymał Pan Franciszek Stępień z Dziwińskich PS. ,,Longin gdzie mjr ,,Tim dziękuje za pomoc udzieloną grupie od początku lądowania 21.08 do 17.09 1944r. W zaświadczeniu tym zawarte jest zdanie,, Proszę polskie władze miejscowe ,aby pomogły wszechstronnie Franciszkowi Stępniowi Akcja wyprowadzenia zwiadowców opisana jest na stronach 85-86 książki Włodzimierza Jaskulskiego Wroniec,, O działalności niepodległościowej Na Ziemi Wieluńskiej 1939-1953 ,, /Ksero str. 85 i 86/. Jego postać to niezwykły życiorys uczestnika ruchu oporu w okresie hitlerowskiej okupacji, nauczyciela ,człowieka walczącego o godność polaka, zasługuje by jego postać była zapisana na trwałe w pamięci mieszkańców Czajkowa i okolic w których prowadził walkę oporu przeciw hitlerowskiemu najeźdźcy. Stefan Zdych odznaczony był Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim Orderu odrodzenia Polski , zmarł w wieku 72 lat pochowany w 1985 na cmentarzu komunalnym w Legnicy.

Zdjęcia: